Inhoud

• Wat is jeuk?
• Kan ik er zelf iets tegen doen?
• Wat kan de apotheker voor mij doen?
• In welke gevallen kan ik beter naar de huisarts gaan?
• Welke medicijnen worden gebruikt bij

Jeuk

Wat is jeuk?

Jeuk is een gevoel op een plek in je huid. Daardoor wil je hier krabben of wrijven. 

Je hoeft niets aan de jeukende plek te zien. Soms zie je wel iets. Bijvoorbeeld:

• een rode of donkere kleur van de plek
• schilfers: velletjes die loslaten
• bultjes
• korstjes

Jeuk kan door veel verschillende dingen komen. Bijvoorbeeld:

Een droge huid komt bijvoorbeeld door veel zeep, lang douchen of droge lucht. Ook oudere mensen hebben vaak last van een droge huid.

Bij netelroos heb je plotseling jeukende rode bulten op je huid. Bijvoorbeeld door infectie met een virus. 

Bijvoorbeeld schurft of huidschimmel kan voor jeuk zorgen. Of een huidziekte, zoals eczeem of psoriasis. 

Zoals een steek of beet van een insect. Of in mei, juni en juli: haren van een rups op je huid (eikenprocessierups). Ook contact met sommige planten kan jeuk geven, zoals brandnetels. Door hoofdluis kun je jeuk op je hoofd krijgen.

Als je een allergie hebt, reageer je gevoelig op iets. Je kunt dan jeuk krijgen. 

Jeuk kan een bijwerking zijn van medicijnen. Bijvoorbeeld medicijnen tegen ontstekingen (antibiotica) of pijnstillers.

• zwangerschap
• veel zweten
• druk op je huid, bijvoorbeeld door strakke kleding
• jeuk bij de anus: irritatie, aambeien of wormen
• jeuk bij de vagina: ontsteking door schimmels of lichen sclerosis
• jeuk bij de penis: eikelontsteking of lichen sclerosis
• jeuk rond de mond: ontsteking van de huid rond de mond
• jeuk na zwemmen in een meer of rivier: zwemmersjeuk
• psychische klachten, zoals somber of bang zijn
• soms andere dingen, zoals problemen met je lever of nieren

Kan ik er zelf iets tegen doen?

Deze adviezen kunnen helpen als je jeuk hebt:

• Krab zo weinig mogelijk. Krabben maakt jeuk erger.
• Knip je nagels vaak. Gebruik een nagelvijl om scherpe nagels glad te maken.
• Wil je gaan krabben? Probeer dan iets anders te gaan doen. Dan denk je er vaak minder aan.

Bijvoorbeeld:

• een basiszalf, zoals cetomacrogol-crème, koelzalf of lanette-zalf. Is de huid van je hele lichaam droog? Smeer dan je hele lichaam elke dag in met een basiszalf.
• levomenthol gel of crème (1%)
  Let op: gebruik levomenthol niet bij kinderen jonger dan 2 jaar.

Je kunt deze crèmes of zalven kopen bij de apotheek. En zo vaak op de jeukende plek smeren als je nodig vindt.

Soms heb je medicijn-zalf nodig. Bijvoorbeeld bij schurft, huidschimmel, psoriasis of eczeem. Je huisarts kan je een recept voor medicijn-zalf geven. 

• Douche niet meer dan 1 keer per dag. Het liefst minder vaak.
  Elke dag douchen is niet nodig.
• Douche kort, niet langer dan 5 of 10 minuten.
• Douche met lauw of warm water. Niet warmer dan 37 of 38 graden.
• Gebruik zo weinig mogelijk douche-gel, zeep en shampoo.

• Draag luchtige kleding die niet op je huid drukt.
• Knip merkjes uit kleding, want die kunnen kriebelen.
• Gebruik waspoeder zonder geur. En geen wasverzachter. Stoffen uit deze wasmiddelen kunnen jeuk geven.

Wat kan de apotheker voor mij doen?

Speciaal bij jeuk

• Overgevoeligheidsreactie voorkomen

Jeuk kan ontstaan door overgevoeligheid voor een medicijn. Heeft u eerder overgevoelig gereageerd op een medicijn? En mocht u dit medicijn daarom niet meer gebruiken? De apotheker legt dit vast in uw medicatiedossier. De apotheker let er dan op dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

• Hulpmiddel uitzoeken

Jeuk kan ook ontstaan door overgevoeligheid voor een hulpmiddel. Bent u overgevoelig voor een bepaald hulpmiddel? De apotheker kan nakijken of het hulpmiddel in uw medicijn zit. Ook kan de apotheker uitzoeken of er een ander medicijn is zonder dat hulpmiddel.

• Gebruik van basiszalf

Een droge huid kan ook de oorzaak zijn van jeuk. Daarbij is het belangrijk dat u voorkomt dat uw huid uitdroogt. Hiervoor zijn in de apotheek verschillende basiszalven te koop. Een basiszalf is een zalf, crème of lotion zonder medicijn. De apotheker kan u helpen om een basiszalf te kiezen die het fijnst voor u is. 

Uw apotheker zorgt ervoor dat u uw medicijnen goed en veilig kunt gebruiken. Het maakt niet uit of u een medicijn korte tijd of langdurig nodig heeft.

• Receptcontrole

De apotheker controleert elk recept. Bijvoorbeeld: is het juiste medicijn voorgeschreven en meegegeven, is de dosering goed, kan het medicijn samen met andere medicijnen die u gebruikt. Als het nodig is, overlegt uw apotheker met uw huisarts of specialist.

• Overzicht van uw medicijnen

Uw apotheker houdt bij welke medicijnen u gebruikt. U kunt in de apotheek altijd om een overzicht van uw medicijnen vragen. Dit kunt u bijvoorbeeld meenemen als u uw specialist bezoekt, in het ziekenhuis wordt opgenomen of naar het buitenland gaat.

• Delen van informatie over uw medicijnen met andere zorgverleners

Uw apotheker, huisarts en het ziekenhuis kunnen informatie over uw medicijnen met elkaar delen als dat nodig is voor uw behandeling. Dit mag alleen als U daar toestemming voor geeft.

• Begeleiding bij nieuwe geneesmiddelen

Krijgt u een medicijn dat u in de afgelopen 12 maanden niet hebt gebruikt? Dan krijgt u extra uitleg over deze medicijnen.

• Ondersteuning als u uw medicijnen weleens vergeet in te nemen

De apotheker heeft daar hulpmiddelen voor. Als uw zorgverzekeraar toestemming geeft, kan uw apotheker uw medicijnen per dag en per tijdstip van inname in aparte zakjes voor u laten verpakken.

• Persoonlijk gesprek over uw medicijnen

Heeft u vragen over uw medicijnen, of problemen met het gebruik? Bijvoorbeeld moeite met slikken van medicijnen, openmaken van de verpakking, of last van een vervelende bijwerking? Vraag uw apotheker om een persoonlijk gesprek. Hij kijkt dan samen met u welke mogelijkheden er zijn om uw probleem te verhelpen.

• Medicatiebeoordeling

Uw apotheker en huisarts kunnen u uitnodigen voor een gesprek over uw medicijnen. Dit is mogelijk bij patiënten ouder dan 65 jaar die langdurig meer dan 5 medicijnen gebruiken. Samen met u bespreken ze of er verbetering mogelijk is. Als u bijvoorbeeld last hebt van bijwerkingen van een medicijn kan het soms vervangen worden door een ander medicijn.

• Zelfzorg

Bij de apotheek kunt u terecht voor advies over medicijnen die u zonder recept (= zelfzorgmedicijnen) kunt kopen, voor verbandmiddelen en cosmetica. De apotheek kan zelfzorgmedicijnen voor u opnemen in uw medicatiedossier. Dan kan de apotheker controleren of u ze veilig samen met uw receptmedicijnen kunt gebruiken.

• Bezorgservice

Bent u moeilijk ter been? Informeer bij uw apotheek of zij uw medicijnen bij u thuis kunnen bezorgen.

In welke gevallen kan ik beter naar de huisarts gaan?

Bel je huisarts als je last hebt van 1 of meer van deze dingen:

• Je voert de adviezen uit. Toch heb je na een paar dagen nog steeds jeuk.  
• Je hebt heel erge jeuk.
• Je hebt ook andere klachten. Je voelt je bijvoorbeeld ziek, hebt koorts of ergens pijn. Of je huid of oogwit wordt geel.
• Je bent zwanger en hebt erge jeuk op je hele lichaam. Of aan de binnenkant van je handen of onder je voeten.

Welke medicijnen worden gebruikt bij

Basiszalf
Basiszalf is een zalf, crème of lotion zonder medicijn. Basiszalf houdt de huid soepel. Het zorgt ervoor dat de huid niet verder uitdroogt. Klachten als jeuk, schilfering, kloven en branderige plekken verminderen. Voorbeelden zijn lanette crème, vaseline cetomacrogol crème en koelzalf. 

Indrogende en verkoelende medicijnen op de huid
Soms wordt jeuk veroorzaakt door nattende plekken. Medicijnen die de huid indrogen, verkoelen en beschermen kunnen de jeuk dan verminderen. Voorbeelden zijn zinkzalf, ZOK-zalf, zinkoxidepasta, zinkoxidesmeersel, zinksulfaat en calamineschudsel. Ook carbomeerwatergel werkt op deze manier. 

Lokaal verdovende middelen
Lokaal verdovende middelen, ofwel lokale anaesthetica, maken de huid gevoelloos en verminderen tijdelijk pijn en jeuk zoals bij muggenbeten, galbulten en waterpokken. Voorbeelden zijn capsaïcine, lidocaïne en pramocaïne.

Menthol
Menthol wordt vanwege zijn verkoelend effect vaak gecombineerd met lidocaïne. Voorbeeld is lidocaïne-levomenthol-gel.

Anti-allergiemiddelen
Soms wordt jeuk door een allergie veroorzaakt. Anti-allergiemiddelen, ofwel antihistaminica, blokkeren de werking van histamine, een stof die bij een allergische reactie in het lichaam vrijkomt. Voorbeelden zijn acrivastine, cetirizine, cinnarizine, clemastine, desloratadine, ebastine, fexofenadine, ketotifen, levocetirizine, loratadine, mizolastine en promethazine.

Medicijnzalf met corticosteroïd
Medicijnzalf met corticosteroïd vermindert onder andere de jeuk. We noemen het zalf, maar het kan ook een crème of lotion zijn. De neiging tot krabben neemt af en de huid kan zich herstellen. De huid wordt soepeler en zal er beter gaan uitzien.

Medicijnzalven met corticosteroïd zijn ingedeeld naar sterkte.

• Zwak werkzame medicijnzalven met corticosteroïd worden voorgeschreven als een basiszalf onvoldoende werkt. Voorbeeld is hydrocortison.
• Vrij sterk werkzame medicijnzalven met corticosteroïd worden voorgeschreven als zwak werkzame medicijnzalven met corticosteroïd onvoldoende werken. Voorbeelden zijn aclometason, flumetason, hydrocortisonbutyraat en triamcinolonacetonide. 

Medicijnzalf met corticosteroïd en ureum
Ureum zorgt ervoor dat het corticosteroïd beter in de huid kan doordringen. Voorbeeld is ureum met hydrocortisonacetaat op de huid.

Actieve kool
Jeuk kan onder andere worden veroorzaakt door bepaalde leveraandoeningen of nierproblemen. Hierbij kunnen bepaalde stoffen in het lichaam ophopen die mogelijk jeuk veroorzaken. Actieve kool kan jeuk bij deze aandoeningen voorkomen door de stoffen die jeuk veroorzaken weg te nemen. 

Colestyramine
Colestyramine vangt het overschot aan galzuren weg. Het wordt gebruikt bij jeuk door verhoogde hoeveelheden galzuren in het bloed. Dit is een zeldzame aandoening. Colestyramine geeft hierbij verlichting van de jeuk.

Naltrexon
Naltrexon blijkt jeuk soms te kunnen verminderen. Hoe dit effect precies tot stand komt, is onduidelijk. Waarschijnlijk blokkeert naltrexon het effect van stoffen die jeuk kunnen veroorzaken.

Serotonineheropnameremmers
Jeuk kan vele oorzaken hebben. In zeldzame gevallen kan het ontstaan door een aandoening aan de galwegen en of ontstaat het bij kanker. Serotonineheropnameremmers, ook wel SSRI’s genoemd, regelen in de hersenen de hoeveelheid serotonine. Serotonine is een van nature voorkomende stof. Ze kunnen soms de jeuk bij een aandoening aan de galwegen of bij kanker verminderen. Voorbeelden hiervan zijn paroxetine en sertraline.

Mirtazapine
Mirtazapine kan soms de jeuk bij een aandoening aan de galwegen of bij kanker verminderen. Hoe het precies werkt, is onduidelijk.

Ursodeoxycholzuur
Ursodeoxycholzuur kan jeuk bestrijden als deze komt door teveel galzuren in het bloed. Het vermindert de hoeveelheid galzuren in het bloed, waardoor de jeuk afneemt.

Rifampicine
Het antibioticum rifampicine wordt soms gebruikt bij jeuk door galstuwing. Hoe het precies werkt is onbekend.

Aprepitant
Aprepitant wordt soms gebruikt bij jeuk door kanker. Hoe het precies werkt is niet bekend.